onkwetsbaarheid

Onkwetsbaarheid is de toestand waarin iemand of iets beschermd is tegen bepaalde vormen van schade, aantasting of rechtsingrepen. Het woord is afgeleid van het voorvoegsel on- (niet) en kwetsbaar (vatbaar voor schade), en duidt daarmee op een bijzondere bescherming of immuniteit tegen aanval of intrusie.

Verschillende betekenissen komen voor afhankelijk van de context. Fysieke onkwetsbaarheid verwijst naar een toestand waarin geen schade kan worden toegebracht, vaak voorkomend in mythes, fictie of gedachte-experimenten, maar zelden in de werkelijkheid. Juridische onkwetsbaarheid gaat over beschermde posities of identiteiten die niet vatbaar zijn voor bepaalde vormen van vervolging of ingrijpen. Een bekend voorbeeld is de onschendbare positie van een staat of staatshoofd in sommige constitutionele systemen, waarbij de persoon zelf niet strafrechtelijk kan worden vervolgd en de vervolging doorgaans bij andere machten ligt. Daarnaast spelen concepten als diplomatieke immuniteit en de privacy- of woningrechten een rol: sommige personen of ruimten genieten een speciale bescherming tegen ongeoorloorde overheidsinmenging zonder rechtsgrond.

In het privacy- en mensenrechtenrecht verwijst onkwetsbaarheid vaak naar onaantastbaarheid van het privéleven en van het huis, wat ingrijpen zonder wettelijke basis beperkt. In de internationale praktijk geldt diplomatieke immuniteit als een prominente vorm van onkwetsbaarheid voor diplomaten.

Kritiek op onkwetsbaarheid richt zich op het spanningsveld tussen bescherming en verantwoording: een te grote of ongecontroleerde onkwetsbaarheid kan misbruik mogelijk maken of de rechtsstaat ondermijnen. Balans en duidelijke grenzen zijn daarom vaak onderwerp van debat.