ondragelijk

Ondragelijk is een bijvoeglijk naamwoord uit het Nederlands dat gebruikt wordt om iets aan te duiden dat niet te dragen of te verdragen is. Het kan verwijzen naar fysiek oncomfortabele omstandigheden, maar ook naar situaties, gevoelens of gelegenheden die als onverdragelijk ernstig zijn ervaren. In moderne standaardtaal is de vorm ondragelijk de gangbare en meestal preferred term; ondraaglijk wordt veelal als synoniem gebruikt, terwijl ondraaglijk de meest frequente keuze is bij zowel fysieke als emotionele belasting.

Etymologie en formatie: ondra gelijk is opgebouwd uit de voorvoegsels on- (niet) en draagelijk (dragen of dragenbaar; in de zin van te dragen of te verdragen), plus het bijvoeglijk naamwoordenklemmende suffix -lijk. Het staat dus letterlijk voor “niet draaglijk”. De constructie volgt de gangbare Nederlandse woordbouw, maar de vorm ondraagelijk is in de hedendaagse literatuur en spraak vaker aangetroffen en wordt als standard beschouwd.

Gebruik en register: de vorm ondraagelijk is de gebruikelijk gevestigde uitdrukking in hedendaags Nederlands; ondraaglijk wordt zelden gebruikt en komt meestal voor als verouderde, dialectische of poetische varianten. In de praktijk zal men zelden tegenkomen dat iemand expliciet “ondragelijk” gebruikt in formele of alledaagse teksten; wanneer men het wel aantreft, is vaak de bedoeling om een archaïsche of emphatische toon aan te geven.

Synoniemen en verwante termen: ondraaglijk, onhoudbaar, onuitstaanbaar; uitdrukkingen als “niet draaglijk” en “niet te verdragen” dragen dezelfde kernbetekenis. Zie ook draagbaarheid en draagkracht.

Zie ook: draagbaarheid, draaglijk, dragen, verdragen.