onderzoeksdomeinen

Onderzoeksdomeinen zijn samenhangende gebieden van onderzoek die worden gekenmerkt door gezamenlijke vragen, theorieën, methoden en datasets. Ze vormen de gebruikelijke organisatorische eenheden binnen universiteiten, onderzoeksinstituten en financieringsinstellingen en helpen bij het plannen, uitvoeren en evalueren van onderzoek. Domeinen zijn niet statisch: ze ontstaan en veranderen naarmate disciplines evolueren, nieuwe technologieën beschikbaar komen en maatschappelijke vraagstukken veranderen.

Domeinen kunnen disciplinair zijn, zoals biologie of werktuigbouwkunde, maar ook interdisciplinair of cross-cutting, zoals datawetenschap, klimaatwetenschap of duurzame ontwikkeling. In veel systemen bestaan classificaties om onderzoek te groeperen, bijvoorbeeld op basis van vakgebieden of thematische programma's; deze classificaties dienen voor rapportage, peer review en fondsenwerving, maar reflecteren niet altijd de praktijk van onderzoekers.

Ze beïnvloeden beleid en financiering: toewijzing van beurzen, opzet van onderzoekscentra, opleiding van promovendi en evaluatie van prestaties. Domeinen bepalen vaak welke literatuur relevant is, welke conferenties en tijdschriften gelden als gedragsnorm en welke vaardigheden onderzoekers ontwikkelen.

Enkele belangrijke domeinen zijn de life sciences en health sciences, de informatica en datawetenschappen, de exacte en engineering sciences, de sociale en geesteswetenschappen en de humaniora. Daarnaast zijn er opkomende of transdisciplinaire domeinen zoals artificiële intelligentie, nanotechnologie, klimaatexpertise en duurzame systemen.

Uitdagingen: grenzen tussen domeinen zijn vaak vloeiend; overlapping en samenwerking zijn gewenst maar vragen aangepaste evaluatie- en beoordelingskaders. Snelle technologische innovatie kan leiden tot snelle verschuivingen in wat als een relevant domein wordt beschouwd.

Samenvatting: het concept helpt bij het organiseren van kennisproductie en samenwerking, maar vereist flexibele governance en voortdurende herziening om relevant te blijven.