reflecteren

Reflecteren is een Nederlands werkwoord met twee hoofdbetrekkingen. Ten eerste betekent het terugkaatsen van licht, radiogolven of geluid van een oppervlak. Ten tweede betekent het nadenken over en evalueren van ervaringen, handelingen of besluiten.

In de optica verwijst reflecteren naar het terugkaatsen van straling door een oppervlak. De invalshoek van de binnenkomende straling is doorgaans gelijk aan de terugkaatsingshoek, een relatie die op de wet van reflectie berust. Bij vlakke oppervlakken geldt deze wet in belangrijke mate; bij ruwe of matte oppervlakken treedt diffusie-reflectie op, waardoor het licht in meerdere richtingen wordt teruggekaatst.

Naast de fysieke betekenis is reflecteren ook een proces van zelfreflectie. In onderwijs en beroepspraktijk wordt reflecteren gezien als een cognitief proces waarin men systematisch nadenkt over wat er is gebeurd, waarom het zo liep, wat men anders zou kunnen doen en wat men ervan kan leren. Vaak worden reflectieverslagen, dagboeken of bespreking in supervisie gebruikt. Reflectie op ervaringen kan individueel of in teamverband plaatsvinden en ondersteunt verbetering van handelen en besluitvorming.

De verwante termen zijn reflectie als zelfstandig naamwoord en reflecterend als bijvoeglijk of -end; in de context van leren spreekt men ook wel van reflectief leren. Reflecteren is daarmee zowel een fenomenaal proces als een praktische vaardigheid die in verschillende disciplines en situaties terugkomt.