geesteswetenschappen

Geesteswetenschappen is een verzamelnaam voor vakgebieden die zich richten op menselijke cultuur, taal, geschiedenis, denken en creatie. Het onderzoekt hoe mensen betekenis geven, hoe cultuur zich ontwikkelt en hoe uiteenlopende tijden en samenlevingen met elkaar in dialoog staan. Doel is inzicht in interpretaties, waarden en praktijken die ons handelen en onze kunst en kennis vormen.

De disciplines omvatten onder andere taalkunde, literatuurwetenschap, geschiedenis, filosofie, kunst- en cultuurwetenschappen, archeologie, religiewetenschap en muziekwetenschap; antropologie wordt in sommige contexten tot de geesteswetenschappen gerekend. Interdisciplinaire varianten, zoals cultuurwetenschappen en museologie, komen eveneens voor.

Onderzoeksmethoden zijn divers. Vaak gaat het om hermeneutische en interpretatieve benaderingen, brononderzoek, tekst- en beeldanalyse en historisch kritisch werken. Kwalitatieve methoden en theoriegerichte benaderingen spelen een centrale rol; in sommige takken worden ook kwantitatieve benaderingen toegepast, met name in digital humanities.

Geesteswetenschappen onderscheiden zich van de natuurwetenschappen door de focus op betekenis en interpretatie, en van de sociale wetenschappen door de nadruk op context en cultuur in plaats van op generieke wetten. Ze leveren inzichten voor onderwijs, erfgoed en cultuurbeleid en dragen bij aan publieke debat over identiteit en herinnering. De geschiedenis van het vak gaat terug naar de humanistische traditie en ontwikkelde zich in de moderne tijd tot gespecialiseerde, vaak interdisciplinaire studierichtingen. Hedendaagse ontwikkelingen richten zich op digitalisering, internationale vergelijking en interculturaliteit, met aandacht voor ethiek en representatie.