onbewogenheid

Onbewogenheid is een toestand waarin iemand nauwelijks tot geen emotionele reactie laat zien op prikkels, gebeurtenissen of anderen. Het woord is samengesteld uit on-, niet, en bewogen, van bewegen of geraakt worden; letterlijk: niet bewogen. In het Nederlands duidt de term zowel op een psychologisch temperament als op morele of esthetische afstand.

In de psychologie wordt onbewogenheid vaak gezien als een vorm van emotionele afvlakking of gebrek aan affect: een verminderd vermogen om gevoelens te ervaren of te uiten. Het kan voorkomen als onderdeel van een temperamentale stijl, als reactie op stress of traumatissen, of in verband met aandoeningen zoals alexithymie of bepaalde persoonlijkheidskenmerken.

In filosofie en religie wordt onbewogenheid soms positief opgevat als innerlijke rust en onaangedaanheid door externe gebeurtenissen, vergelijkbaar met stoïcijnse of ascetische idealen. Tegelijkertijd kan het vanuit ethisch oogpunt een afstandelijkheid zijn die empathie, zorg en sociale verantwoordelijkheid ondermijnt.

Verder wordt onbewogenheid in de literatuur en media vaak gebruikt voor personages die buitengewoon koel blijven onder druk, waardoor morele of emotionele waarden ter discussie komen te staan. Het begrip roept vragen op over wat menselijk is: is emotionele betrokkenheid noodzakelijk voor ethiek en relaties, of kan onthechting juist een veerkrachtige houding zijn in de moderne samenleving?

Zie ook: emotionele afstand, apathie, stoïcisme, rationaliteit.