nutfuncties

In de economische literatuur is een nutfunctie (meervoud: nutfuncties) een wiskundige representatie van de voorkeuren van een consument. Voor een bundel goederen x = (x1, x2, ..., xn) geeft een nutfunctie een getal weer dat het nut weerspiegelt.

Belangrijke eigenschappen zijn doorgaans dat nutfuncties toenemend, continu en quasi-concaaf zijn. Dit zorgt voor convexe indifferentiële krommen en garandeert meestal een optimale keuze onder een gegeven budget.

Veelvoorkomende vormen omvatten lineaire nutfuncties u(x) = Σ α_i x_i, Cobb-Douglas u(x) = ∏ x_i^{α_i}, Leontief u(x) = min_i a_i x_i en de CES-familie u(x) = (Σ β_i x_i^ρ)^{1/ρ}.

Toepassing: bij prijzen p en inkomen y kiest de consument x die het nut maximaliseert onder p·x ≤ y en x ≥ 0. Het resultaat is de vraagfunctie x(p, y) en geeft inzicht in hoe prijsveranderingen de besteding en de marginale substitutie beïnvloeden, oftewel de marginale ruilkoers.

Beperkingen: nutfuncties geven een ordinale representatie van voorkeuren; verschillende functies kunnen dezelfde voorkeuren representeren. De keuze van de functionele vorm kan uitkomsten beïnvloeden, en risico- of onzekerheidsvoorkeuren vereisen aanvullende modellen zoals expected utility.

Historisch: nutfuncties behoren tot de kern van de neoklassieke consumententheorie. De term is wijdverbreid in de Nederlandse literatuur en wordt veel gebruikt bij de introductie van consumententheorie.

Zie ook indifferentiecurve, budgetbeperking, nutmaximalisatie en onthulling van voorkeur.