neovaskularisatie

Neovaskularisatie is het proces waarbij nieuwe bloedvaten ontstaan uit bestaande vaatstructuren of tijdens ontwikkeling gevormde netwerken worden uitgebreid. In de wetenschappelijke literatuur spreekt men vaak over vasculogenese (de aanvang van vaten uit vroege weefsels) en angiogenese (vorming van nieuwe vaten uit bestaande vaten). In volwassen weefsels komt neovaskularisatie vooral voor tijdens genezing, ontsteking en in ziekten.

Fysiologisch is neovaskularisatie cruciaal voor de toevoer van zuurstof en voedingsstoffen tijdens wondgenezing en groei van organen. Pathologisch kan ongecontroleerde neovaskularisatie leiden tot schade: in tumoren bevordert het groei en metastase; in oogaandoeningen zoals diabetische retinopathie en leeftijdsgebonden maculadegeneratie veroorzaakt het lekkage, oedeem en beschadiging van gevoelig weefsel.

Mechanismen: hypoxie activeert hypoxie-inducerend factor HIF-1α, wat leidt tot verhoogde productie van VEGF en andere groeifactoren. VEGF bindt aan VEGFR2 op endotheelcellen en induceert migratie, proliferatie en vaatverwijding. Signaalroutes zoals Notch reguleren de sprouting en balans tussen cellen die de stam- en tipcel vormen. De remodeling van de extracellulaire matrix door MMPs en de rekrutering van pericyten (via PDGF) zijn essentieel voor stabilisatie. Er is een balans tussen pro- en anti-angiogene factoren.

Behandeling van pathologische neovaskularisatie omvat anti-angiogene therapieën, met name VEGF-remmers zoals bevacizumab en ranibizumab, die vaak intravitreale injecties vereisen. In kankertherapie wordt angiogeneseremmende therapie ingezet om tumorgroei te beperken. Bijwerkingen en resistentie zijn aandachtspunten; onderzoekers streven naar strategieën die vasculature normalisatie en betere geneesmiddeltoegang bevorderen.