naamwoordvorbeelding

Naamwoordvorbeelding is een term die in de Nederlandse taalkunde wordt gebruikt om te beschrijven hoe zelfstandige naamwoorden (naamwoorden) en hun woordgroepen worden weergegeven in grammaticale contexten. Vaak gaat het om de vorm en combinatie van het hoofdwoord met bijwoorden, lidwoorden en bijvoeglijke naamwoorden in een nominale frase. In veel grammaticabundeltjes wordt de term gebruikt als synoniem voor nominale vormgeving of nominale frasiëring, en zij verwijst vooral naar hoe naamwoorden zich aanpassen aan grammaticale betekenissen zoals getal en bepaaldheid.

In de praktijk omvat naamwoordvorbeelding several aspecten. Ten eerste het getal: enkelvoud versus meervoud; veel Nederlandse zelfstandige naamwoorden vormen hun meervoud met -en of -s, en sommige vormen hebben afwijkingen. Ten tweede de bepaaldheid: bepaalde lidwoorden (de, het) markeren de definitie van de referent en beïnvloeden de vorm van het bijvoeglijk naamwoord. Ten derde de bijvoeglijke naamwoorden: in samenstellingen met een bepaald lidwoord nemen bijvoeglijke naamwoorden vaak een zwakke uitgang (-e), terwijl bij onbepaalde lidwoorden of zonder lidwoord vaak een sterke vorm wordt gebruikt. Daarnaast spelen verkleinwoorden (verkleiningssuffixen zoals -je, -tje) een rol in de morfologie van de naamwoordgroep.

Een nominale frase kan bestaan uit determiners, het hoofdnaamwoord en optionele bijwoorden of bijvoeglijke naamwoorden, eventueel aangevuld met bezitsvormen en complementen. Voorbeelden illustreren de structuur: “de grote man” (definitief met zwakke adjektiefvorm) versus “een grote man” (onbepaalde context). Naamwoordvorbeelding is relevant voor zinsconstructie, woordvolgorde en overeenkomst tussen onderdelen van de nominale frase.