mutanten

Mutanten zijn organismen die een mutatie dragen die afwijkt van het kenmerkende patroon van hun soort. Mutaties zijn veranderingen in de DNA-code en vormen een belangrijke bron van variatie binnen populaties. Ze kunnen erfelijk zijn als ze voorkomen in geslachtscellen, waardoor nakomelingen het kenmerk erven, of somatisch ontstaan, waarbij alleen de betrokkene individu het mutante kenmerk draagt.

Mutaties ontstaan spontaan of door blootstelling aan mutagene factoren zoals straling en bepaalde chemische stoffen. De meeste mutaties hebben geen merkbaar effect; sommige zijn schadelijk en sommige kunnen bij bepaalde omgevingsomstandigheden gunstige aanpassingen opleveren. De impact van een mutatie hangt af van waar in het genoom deze voorkomt en welke functie het getroffen gen heeft.

Er zijn verschillende soorten mutaties. Puntmutaties veranderen één nucleotide, inserties en deleties voegen of verwijderen nucleotiden, duplicaties veranderen het aantal kopieën van een regio en chromosomale rearrangements kunnen grotere delen van een chromosoom herschikken. Mutaties kunnen genfunctie of regulatie beïnvloeden, wat leidt tot veranderingen in fenotype zoals kleur, stofwisseling of ziektegevoeligheid.

Mutaties vormen de drijvende kracht achter evolutie doordat ze variatie leveren waaruit natuurlijke selectie kan kiezen. In de landbouw wordt mutatiebreeding toegepast door mutaties op te roepen om rassen met gewenste eigenschappen te produceren.

In populaire cultuur wordt de term mutanten vaak gebruikt voor mensen of wezens met bovennatuurlijke eigenschappen door genetische modificatie; dit is meestal fictief en verschilt van de wetenschappelijke realiteit. Ethische en regelgevende overwegingen rondom genetische modificatie en erfelijke bewerkingen blijven onderwerp van debat en beleid.