meertalig

Meertalig zijn verwijst naar het vermogen om meerdere talen te gebruiken in communicatie. In de meeste definities gaat het om drie of meer talen die in verschillende mate beheerst worden. Het begrip staat in contrast met monolingie, waarbij iemand slechts één taal beheerst. Meertaligheid kan zowel natuurlijk ontstaan in een multiculturele omgeving als doelbewust worden ontwikkeld via onderwijs en training.

Meertaligheid ontstaat via verschillende routes. Bij simultane meertaligheid leert een kind meerdere talen vanaf de vroege jaren, vaak in een meertalige thuissituatie. Bij sequentiële meertaligheid ontwikkelt men een tweede of derde taal later, meestal via school of sociale interactie. De talen kunnen gelijktijdig actief zijn of afwisselend gebruikt worden; veel meertaligen wisselen tussen talen in dagelijkse gesprekken, een proces dat bekendstaat als codewisseling.

Beheersingsgraden verschillen per taal en per vaardigheidsdomein (luisteren, spreken, lezen, schrijven). Proficies worden vaak geoperationaliseerd aan de hand van referentiesystemen zoals het Common European Framework of Reference for Languages (CEFR), dat niveaus van A1 tot en met C2 gebruikt. Er bestaan methoden om meertaligheid te evalueren op functioneel vlak, zoals communicatieve bekwaamheid en de flexibiliteit om tussen talen te schakelen.

Onderzoek naar de cognitieve en sociale effecten van meertalig zijn levert gemengde bevindingen op. Sommige studies wijzen op voordelen zoals betere cognitieve controle, verhoogde metalinguïstische vaardigheden en betere interculturele competentie; andere studies vinden minder duidelijke verschillen. Factoren zoals taalsamenstelling, hoeveelheid en aard van taalblootstelling, en de context van taalgebruik spelen een cruciale rol.

In veel meertalige samenlevingen en onderwijsbeleid is het bevorderen van meertaligheid een belangrijk doel. Programma’s voor taalonderwijs richten zich op het ontwikkelen van meerdere talen vanaf jonge leeftijd en het behoud van minderheidstalen, met aandacht voor beoordeling die rekening houdt met verschillen tussen talen. Meertaligheid blijft een centraal thema in onderwijs, beleid en interculturele communicatie.