lipidenlaag

Lipidenlaag, in de oogheelkunde ook wel de traanlipidenlaag genoemd, is de buitenste laag van de traanfilm die het oogoppervlak bedekt. Deze laag wordt voor een groot deel geproduceerd door de meibomische klieren langs de randen van de oogleden en fungeert als een dunne, vloeibare barrière tussen het oog en de buitenwereld. De lipidenlaag bestaat uit een polaire lipide sublaag die rechtstreeks aan de waterige laag grenst en een oppervlakkige niet-polaire lipide laag die contact maakt met de lucht. Samen dragen zij bij aan de stabiliteit van de traanfilm en verminderen zij verdamping.

Samenstelling omvat onder meer wax esters, cholesterol esters en triglyceriden, evenals polaire lipiden zoals fosfolipiden die helpen bij de verbinding met de waterige laag. Door deze combinatie verlaagt de lipidenlaag de oppervlaktespanning en vergemakkelijkt zij een gelijkmatige verdeling van de traanfilm over het oogoppervlak.

Functie is voornamelijk verdampingsreductie van de traanlaag, waardoor de tear film langer stabiel blijft en het zicht helderder is. Een goed functionerende lipidenlaag draagt bij aan een glad vanwege de oppervlakte en vermindert wrijving bij knipperen.

Pathologieën zoals meibomische klierdysfunctie (MGD) leiden vaak tot een verlaagde of kwalitatief slechtere lipidenafgifte, wat verdamping verhoogt en kan leiden tot droge ogen en visuele instabiliteit. De lipidenlaag kan ook verstoord raken door ontstekingen, blepharitis of contactlensgebruik.

Diagnostiek kan met interferometrie of andere beeldvormingstechnieken zorgdragen voor beoordeling van dikte en homogeniteit; TBUT is een functionele maat voor traanfilmstabiliteit. Behandeling richt zich op het verbeteren van lipidenafgifte en stabiliteit, bijvoorbeeld via warme kompressen, ooglidhygiëne, lipid containing vochtige oogdruppels en, bij bepaalde gevallen, omega-3-vetzuren.