landschapsstructuren

Landschapsstructuren zijn de ruimtelijke ordening en de onderlinge relaties van elementen in een landschap. Ze ontstaan uit langdurige interacties tussen natuurlijke factoren zoals geomorfologie, hydrologie, bodem en vegetatie, en menselijke invloeden zoals landgebruik en infrastructuur. De structuur kan op verschillende schalen worden bekeken, van regionaal tot lokaal.

Natuurlijke elementen omvatten landvormen (dalen, heuvels, duinen), waterlopen en wetlands, bodems en de aanwezigheid en verspreiding van plant- en diersoorten. Culturele elementen bestaan uit patroonmatige landgebruiksvormen, bebouwing, wegen, heggen, sloten en andere infrastructuur. De structuur wordt vaak beschreven in termen van patronen (patches), verbindingen (corridors) en randen (edges), en in termen van de mate van samenhang of fragmentatie.

Processen die landschapsstructuur vormen zijn onder meer geomorfologische veranderingen, hydrologische netwerken, ecologische successie, bodemontwikkeling en menselijke ingrepen zoals landbouw, verstedelijking en herstelwerkzaamheden. De structuur beïnvloedt ecologische processen zoals habitatconnectiviteit en soortensamenstelling, maar ook waterhuishouding, klimaatregulatie en maatschappelijke waarden en identiteit.

In de praktijk streven landschapplanning en natuurbeheer ernaar de structurele integriteit te behouden of te versterken. Doelen zijn onder meer het in stand houden van biodiversiteit door corridors, het balanceren van open en gesloten plekken, en het vormgeven van blauw-groene netwerken in stedelijke gebieden. Voorbeelden zijn rivierdallandschappen, agrarische mosaïeken in laaglanden, duinlandschappen langs de kust en de stedelijk-rurale overgang. Methoden omvatten landschapsoecologie, geomorfologie en historische geografie, ondersteund door GIS en luchtfotoanalyse.

---