huidkankerontwikkeling

Huidkankerontwikkeling verwijst naar het proces waarbij normale huidcellen genetische veranderingen opstapelen die leiden tot kwaadaardige transformatie. Het verloop wordt beïnvloed door UV-straling, genetische aanleg en immuunstatus.

Een belangrijke factor is blootstelling aan UV-straling van zon en zonnebanken. UVA en UVB veroorzaken DNA-schade en mutaties in cellulaire controlesystemen. Blootstelling gedurende het leven verhoogt het risico, vooral bij kinderen en jongeren.

De belangrijkste vormen zijn basaalcelcarcinoom (BCC), plaveiselcelcarcinoom (SCC) en melanoom. BCC groeit meestal lokaal en metastaseert zelden; mutaties in de hedgehog-pathway (PTCH1) spelen een rol. SCC komt uit keratinocyten en ontstaat vaak uit actinische keratose; p53-mutaties zijn gebruikelijk. Melanoom ontstaat uit melanocyten en kent een hoger uitzaaiingsrisico; mutaties in BRAF of NRAS komen voor.

Voorlopers zijn actinische keratose en dysplastische nevi, die kunnen uitgroeien tot SCC of melanoma.

Andere risicofactoren zijn een lichte huid, verouwering, immunosuppressie en arsenicumblootstelling.

Detectie gebeurt via visueel onderzoek en dermatoscopie; verdachte plekken worden bevestigd door een weefselonderzoek. De prognose hangt af van type en stadium: BCC en SCC zijn vaak curatief bij tijdige behandeling; melanoma kan uitzaaien en vereist soms systemische therapie.

Preventie omvat zonbescherming, zonnebrandcrème, beschermende kleding en vermijden van zonnebanken. Regelmatige huidcontroles bij risico’s worden aanbevolen.

Behandeling omvat chirurgie (uiterlijk verwijderen of Mohs-operatie), cryotherapie of lokale therapieën; gevorderde huidkanker kan immunotherapie of gerichte medicatie vereisen, vooral bij melanoom.