handhavingsautoriteit

Handhavingsautoriteit is een publieke autoriteit die belast is met het handhaven van wetten en regelgeving door toezicht te houden op naleving en bij overtredingen handhavingsmaatregelen te nemen. Het is geen enkele instelling, maar een verzamelnaam voor organen op nationaal, regionaal of lokaal niveau die bevoegdheden tot handhaving bezitten onder toepasselijke wet- en regelgeving.

De bevoegdheden van handhavingsautoriteiten omvatten inspecties, het opvragen van informatie en rapportages, en het opleggen van bestuurlijke sancties zoals boetes, last onder dwangsom, waarschuwingen en het nemen van maatregelen die naleving afdwingen. In sommige gevallen kunnen handhavingsorganen ook optreden bij het beperken van bedrijfsactiviteiten of het tijdelijk sluiten van locaties. De aanpak is vaak operationeel gericht op het voorkomen van schade aan publieke belangen zoals veiligheid, gezondheid en marktwerking.

Het toezicht op handhaving vindt plaats binnen het bestuursrecht. Beslissingen van handhavingsautoriteiten kunnen doorgaans worden aangewend met bezwaar en beroep bij de bevoegde administratieve rechter. De rechtsgang waarborgt procedureregels en rechtsbescherming voor betrokken partijen.

Voorbeelden van handhavingsautoriteiten in Nederland zijn onder meer de Autoriteit Consument & Markt (ACM) voor mededinging en consumentenrecht; de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) voor voedselveiligheid en dier- en plantgezondheid; en de Autoriteit Financiële Markten (AFM) voor financiële markten. Ook de Inspectie SZW handhaaft arbeids- en veiligheidswetgeving, en de Belastingdienst voert fiscale handhaving uit. Handhavingsorganisaties kunnen zelfstandig bestuursorgaan (ZBO) zijn of onderdeel van een ministerie.