bestuursrecht

Bestuursrecht is de tak van het publiekrecht die de verhouding regelt tussen de overheid en burgers en bedrijven bij besluiten die rechtsgevolgen hebben. Het gaat om de totstandkoming en uitvoering van overheidsbesluiten, het toezicht op overheidshandhaving en de rechtsbescherming tegen onrechtmatige besluiten. De Algemene wet bestuursrecht (Awb) vormt in Nederland de belangrijkste verzamelwet die algemene regels geeft over voorbereiding, motivering, bekendmaking, rechtsbescherming en handhaving. Daarnaast bestaan gespecialiseerde wetten op thema’s zoals milieu, ruimtelijke ordening, sociale zekerheid en belastingen. Ook Europese wet- en regelgeving speelt een rol in bestuursrechtelijke vraagstukken.

Kernprincipes zijn het legaliteitsbeginsel, zorgvuldige belangenafweging, proportionaliteit en rechtszekerheid, naast het gelijkheidsbeginsel en de bescherming van fundamentele rechten. Besluitvorming moet transparant plaatsvinden, met waar nodig hoor en wederhoor en motivering. Betrokkenen hebben doorgaans het recht op een zienswijze en soms op een hoorzitting.

Rechtsbescherming tegen bestuursbesluiten kent doorgaans een tweeledige route: bezwaar bij de betreffende overheidsinstantie en vervolgens beroep bij de bestuursrechter. In Nederland kan dit bijvoorbeeld bij de rechtbank of bij de Raad van State, en onder bepaalde omstandigheden via hoger beroep of cassatie bij hogere rechtscolleges. De rechter toetst onder meer de bevoegdheid van de bestuurder, de motieven en de proportionaliteit van het besluit, alsook de procedurele juistheid. Bij onrechtmatige besluiten kunnen vernietiging, wijziging of schadevergoeding volgen.

Bestuursrecht bestrijkt onderwerpen als vergunningverlening, toezicht en handhaving, ruimtelijke ordening, milieu, sociale zekerheid en overheidsopdrachten. De relatie met EU-recht en mensenrechten blijft een voortdurende bron van jurisprudentie en ontwikkeling.