gebruiksefficiëntie

Gebruiksefficiëntie is de mate waarin gebruikers hun doelstellingen met een product, dienst of systeem kunnen bereiken met zo min mogelijk tijd, inspanning en cognitieve belasting. Het begrip is een kernonderdeel van bruikbaarheid en wordt vaak geanalyseerd in ontwerp- en evaluatieprocessen van digitale en fysieke systemen.

In de usability-literatuur wordt efficiëntie gezien als een van de drie kernaspecten van bruikbaarheid, naast effectiviteit en tevredenheid. Het uitgangspunt is dat een systeem snel en zonder moeite helpt bij het voltooien van taken, met minimale kans op fouten en minimale druk op de gebruiker.

Metingen van gebruiksefficiëntie omvatten onder meer de tijdsduur van taakvoltooiing, succes- of mislukkinggraad, foutpercentages, het aantal benodigde interacties (klikken, swipes), cognitieve belasting en cliënttevredenheid. Ook leerbaarheid en consistentie in resultaten over herhaalde taken spelen een rol. Praktische evaluatie maakt vaak gebruik van usability-tests, heuristische beoordelingen en workload-analyses, ondersteund door ISO 9241-11-achtige definities van effectiviteit, efficiëntie en tevredenheid.

Factoren die de gebruiksefficiëntie beïnvloeden zijn onder meer de kwaliteit van de taakanalyse en informatiearchitectuur, het ontwerp van de gebruikersinterface, systeemresponsiviteit, toegankelijkheid, context van gebruik en de mate van training en begeleiding die de gebruiker krijgt. Technische factoren zoals prestatie, foutafhandeling en duidelijke feedback zijn eveneens bepalend.

Ontwerpers verbeteren gebruiksefficiëntie door gebruikersgericht ontwerp, iteratieve prototyping, eenvoudige workflows, taakgerichte functies, krachtige zoekfuncties en automatische ondersteuning waar mogelijk. Het is belangrijk om efficiëntie af te wegen tegen betrouwbaarheid, veiligheid en nauwkeurigheid, en rekening te houden met contextuele variaties in gebruikers en taken.

Zie ook aanverwante concepten zoals bruikbaarheid, gebruikerservaring en taak-efficiëntie.