fotontherapie

Fotontherapie is een vorm van radiotherapie die hoogenergetische fotonen, zoals X-stralen of gamma-stralen, inzet om kankercellen te beschadigen en tumoren te verkleinen of te stoppen in hun groei. Fotonen worden opgewekt door apparaten als lineaire versnellers (linacs) of via brachytherapie met radionucliden die fotonen uitzenden. Externe-beam radiotherapie (EBRT) stuurt de fotonenbundel vanuit meerdere hoeken naar de tumor, terwijl brachytherapie een radioactieve bron dicht bij of in de tumor plaatst waardoor een hoge dosis lokaal ontstaat.

Behandelplanning en levering geschieden met beeldvorming, meestal CT-scans (en soms MRI of PET), om de uiteindelijke dosisverdeling nauwkeurig af te stemmen op de vorm en locatie van de tumor. De dosis wordt doorgaans in fracties gegeven over meerdere weken, zodat tumorcellen meer schade oplopen dan gezonde weefsels. Moderne technieken zoals 3D-conformale radiotherapie (3D-CRT), intensiteitsgemoduleerde radiotherapie (IMRT) en volumetrisch gemoduleerde arctherapie (VMAT) combineren nauwkeurige dosismodulatie met beeldgestuurde planning (IGRT) om kleine of complexe tumoren beter te behandelen en omliggende organen te sparen.

Werkingsmechanisme en effecten: fotonen veroorzaken ionisaties in moleculen, wat DNA-schade aan tumorcellen oplevert en tot celdood leidt. Effectiviteit hangt af van dosis, fractionatie, tumortype en de aanwezigheid van hypoxie. Fotontherapie kan ook worden toegepast bij sommige goedaardige aandoeningen en is een belangrijke pijler in oncologische zorg.

Veiligheid en toediening vereisen gespecialiseerde voorzieningen, strikte kwaliteitscontrole en regelmatige monitoring vanwege stralingsrisico’s voor patiënt en zorgverleners. Moderne ontwikkelingen richten zich op beeldgestuurde adaptieve radiotherapie en verdere dosiskonformiteit.