exploitatiebudgetten

Exploitatiebudgetten zijn financiële plannen die de verwachte inkomsten en kosten van de dagelijkse bedrijfsvoering vastleggen over een bepaalde periode, meestal een boekjaar. Ze vormen een integraal onderdeel van het begrotings- en planningsproces en dragen bij aan de realisatie van strategische doelstellingen door concrete financiële afspraken vast te leggen. Het exploitatiebudget houdt rekening met operationele activiteiten zoals productie, dienstverlening, onderhoud en het beheer van faciliteiten.

Een exploitatiebudget bevat de inkomstenverwachtingen en de uitgaven die nodig zijn om de activiteiten draaiende te houden. Belangrijke kostensoorten zijn onder meer personeelskosten, inkoop van materialen, energie, huisvesting en onderhoud, externe diensten en overige operationele lasten. Vaak worden afschrijvingen en financieringslasten genoemd in de paragraaf van exploitatielasten; de opname daarvan verschilt per organisatie en afhankelijk van de accounting- en rapportagestandaarden.

Het opstellen vindt doorgaans plaats in fasen: afdelingen maken ramingen en leveren input; consolidatie en toelichting geschieden op centraal niveau; en het budget wordt formeel goedgekeurd door het management, de Raad van Bestuur of het college. Gedurende het jaar worden afwijkingen tussen werkelijke resultaten en budget gemonitord en bijgestuurd via mutaties of herallocaties.

In veel organisaties bestaan exploitatiebudgetten naast investeringsbudgetten. Exploitatie richt zich op de operationele kosten van de uitvoering, terwijl investeringsbudgetten betrekking hebben op aankopen en realisatie van vaste activa. De kosten van investeringen worden vaak afgeschreven over meerdere jaren en gefinancierd via aparte financieringsstromen; beide budgettypen maken deel uit van een meerjaars begrotingscyclus en zorgen voor samenhang tussen strategie en uitvoering.