evenwichtsanalyse

Evenwichtsanalyse is het systematisch onderzoeken van toestanden waarin een systeem in balans verkeert. Een evenwicht is een toestand waarin de krachten, stromen en processen in het systeem zo met elkaar in evenwicht zijn dat er geen netto verandering optreedt zonder externe prikkels.

In de economie beschouwt men vaak marktevenwichten: prijs en hoeveelheid waarbij vraag en aanbod gelijk zijn. Bij algemene evenwichttheorie worden alle markten tegelijk in balans gezet, terwijl partiële evenwichten op één markt gericht zijn. Evenwichten kunnen uniek en stabiel zijn, maar meerdere of instabiele evenwichten komen ook voor door aannames over gedrag en beperkingen.

Chemische en fysische evenwichten volgen de regels van concentratie en reactieverhoudingen. Bij reacties bepaalt de evenwichtsconstante de verhouding van concentraties bij evenwicht. Verstoringen zoals temperatuurveranderingen verschuiven het evenwicht volgens Le Chatelier's principe.

In wiskundige en technologische context worden evenwichtpunten gevonden door f(x)=0; de stabiliteit wordt beoordeeld met linearisatie, eigenwaarden of Lyapunov-methoden. Dit verklaart of een toestand vasthoudend, tijdelijk of onstabiel is en hoe systemen reageren op verstoringen.

Methoden en toepassingen omvatten modellering, simulatie, gevoeligheidsanalyses en empirische validatie. Toepassingen liggen onder meer in beleid en economie, procesontwerp, ecologie en netwerkeconomie. Beperkingen ontstaan uit modelaanname, de aanwezigheid van meerdere evenwichten en de mogelijkheid dat realiteiten niet volledig in balans zijn. Een eenvoudig voorbeeld is een marktmodel waarin bij prijs p* de gevraagde en aangeboden hoeveelheid q* gelijk zijn.