Evenwichten

Evenwichten, meervoud van evenwicht, is een term uit verschillende wetenschappen die verwijst naar een toestand waarin een systeem in balans verkeert en geen netto verandering vertoont. De precieze invulling verschilt per context, maar doorgaans gaat het om een compensatie van krachten, drukken of prikkels.

In de fysica en techniek spreekt men van statisch of mechanisch evenwicht: alle krachten op een voorwerp sommeren tot nul, zodat het object stil blijft of volgens een vaste lijn blijft bewegen. Bij dynamische systemen kan het evenwicht ook stabiel of instabiel zijn.

In chemie en thermodynamica ontstaat een chemisch evenwicht wanneer de snelheid van de voorwaartse en achterwaartse reactie gelijk is, zodat concentraties niet langer veranderen. Le Chatelier's principe beschrijft hoe een verstoring het evenwicht naar een nieuw evenwicht laat verschuiven.

In economie geldt een marktevenwicht bij de prijs waarbij vraag en aanbod gelijk zijn, zodat de verhandelde hoeveelheid constant blijft bij kleine prijswijzigingen. Algemeen evenwicht modelleren interacties tussen meerdere markten.

In speltheorie en dynamische systemen spreekt men ook van een Nash-evenwicht: geen speler kan de uitkomst verbeteren door eenzijdig van strategie te veranderen. Het begrip verwijst naar stabiele keuzes onder verantwoorde rationaliteit en informatie.