effektiviteit

Effektiviteit is de mate waarin een doelgerichte handeling, programma of beleid de beoogde effecten of resultaten oplevert. In hedendaags Nederlands wordt doorgaans gesproken van effectiviteit; effektiviteit kan in oudere teksten of in bepaalde bronnen voorkomen. De term richt zich op de uiteindelijke impact en op of de geformuleerde doelen daadwerkelijk zijn bereikt.

Effektiviteit onderscheidt zich van efficiëntie. Efficiëntie gaat over de verhouding tussen ingezette middelen en bereikte outputs, terwijl effectiviteit kijkt naar de mate waarin de gewenste doelen worden gerealiseerd. Een activiteit kan efficiënt zijn maar niet effectief als de bedoelde uitkomsten uitblijven, en andersom.

Effectiviteit wordt meestal vastgesteld via evaluatie van resultaten. Methoden omvatten logische modellen of theorie van verandering, relevante indicatoren (zoals doelrelevantie, bereik, impact op de doelgroep en duurzaamheid) en onderzoek naar causaliteit. Het toewijzen van oorzaken is vaak lastig; evaluaties maken gebruik van controlegroepen, voor- en na-metingen, of weloverwogen aannames.

Toepassingsgebieden zijn onder meer het openbaar bestuur, gezondheidszorg, onderwijs, bedrijfsstrategie en non-profitorganisaties. De mate van effectiviteit hangt samen met heldere doelstellingen, passende uitvoering en betrokkenheid van belanghebbenden.

Om effectiviteit te verbeteren, richten organisaties zich op duidelijke doelen, monitoring, evaluatie en op evidence-based besluitvorming. Een aandachtspunt is het omgaan met meetfouten, attributie en externe factoren die de waargenomen impact beïnvloeden.