dysregulering

Dysregulering komt voort uit een tekort aan adequate regulatie van fysiologische en gedragsmatige processen die normaal samenhangen met homeostase. Het is geen afzonderlijke ziekte, maar een beschrijving van wanneer de regulerende mechanismen niet naar behoren functioneren en afwijkingen in reacties of waardes optreden. De term wordt in meerdere disciplines gebruikt, zoals geneeskunde, neuropsychologie en endocrinologie, en kan slaan op zowel lichamelijke als psychische processen.

Voorkomende domeinen van dysregulering omvatten onder meer de regulatie door het autonom netwerk van zenuwen (hartslag, bloeddruk, lichaamstemperatuur, spijsvertering), hormonale regulatie (cortisol, schildklierhormonen, insuline), metabolische regulatie (glucose- en lipidenmetabolisme), circadiane regulatie (slaap-waakritme) en emotionele regulatie (stressrespons en stemmingsreacties).

Oorzaken variëren en omvatten genetische aanleg, epigenetische veranderingen, langdurige blootstelling aan stress, inflammatoire of chronische ziekteprocessen, veroudering en medicijnengebruik. Dysregulering kan ontstaan door verstoringen van feedbacklussen, veranderingen in receptorresponsiviteit of een mismatch tussen vraag en regulerende capaciteit.

In klinische context kan dysregulering gepaard gaan met symptomen zoals vermoeidheid, stemmingswisselingen, angst, slaapproblemen of metabole verschijnselen. Het komt voor bij uiteenlopende aandoeningen, waaronder psychiatrische stoornissen, endocriene ziekten, cardiovasculaire aandoeningen en auto-immuunprocessen. De term wordt vaak gebruikt om redenen te geven waarom behandelingen gericht zijn op herstellen van regulatie in plaats van uitsluitend symptomen te bestrijden.

Beoordeling en behandeling richten zich op het achterhalen van de onderliggende regulatorische disbalans en het toepassen van gerichte interventies. Dit kan monitoring van relevante biomarkers omvatten, leefstijlaanpassingen, farmacologische behandeling gericht op specifieke systemen, en psychologische of gedragstherapeutische benaderingen ter verbetering van emotieregulatie en stressrespons. Dysregulering biedt een kader voor het begrijpen van multi-systeemproblemen en is geen eigen diagnose, maar een beschrijving van verstoorde regulatie in diverse domeinen.