dubbelsampling

Dubbelsampling is een verzamelnaam voor statistische methoden die gebruikmaken van twee steekproeven of twee fasen om informatie over een populatie te verkrijgen. Het doel is doorgaans de nauwkeurigheid van schattingen te vergroten of de kosten en inspanning te reduceren vergeleken met een volledige enkelvoudige steekproef. Vaak wordt het toegepast in survey-onderzoek, kwaliteitscontrole en epidemiologie.

In twee-fasen steekproeven selecteert men eerst een kleinere steekproef en meet men specifieke variabelen. Op basis van de resultaten kan in een tweede fase een aanvullende steekproef volgen, zodat de uiteindelijke schatting betrouwbaarder is of eventuele onzekerheden worden beperkt. Een bekende toepassing is sequentiële planning waarbij het ontwerp zich aan vooraf bepaalde beslisregels houdt.

In kwaliteitscontrole wordt soms een dubbele inspectie toegepast: een eerste korte inspectie bepaalt of een lot door kan gaan; bij twijfel volgt een tweede, vaak grotere inspectie. Deze aanpak kan de inspectiekosten verlagen terwijl de kans op verkeerde besluiten tot een minimum beperkt blijft.

Voordelen van dubbelsampling zijn onder meer hogere efficiëntie, betere controle van misclassificatie en meer flexibiliteit in ontwerp. Nadelen zijn onderliggende complexiteit, mogelijk bias als de tweede steekproef niet onafhankelijk wordt uitgevoerd en extra logistieke vereisten.

Hoewel de term in verschillende vakgebieden uiteenlopende betekenissen kan hebben, blijft dubbelsampling over het algemeen een methode om met twee stappen meer betrouwbare informatie uit de populatie te halen.