calciumfosfaatverbindingen

Calciumfosfaat is een verzamelnaam voor verbindingen die calciumionen en fosfaatgroepen bevatten. De belangrijkste minerale fasen die onder deze noemer vallen zijn hydroxyapatiet Ca10(PO4)6(OH)2, fluorapatiet Ca5(PO4)3F en dicalciumfosfaat in kristallijne vormen zoals brushiet CaHPO4·2H2O en monetiet CaHPO4. In de biologische context is hydroxyapatiet de dominante mineraalfase in botten en in tandglazuur en dentine.

In de natuur komen calciumfosfaatmineralen voor in botweefsel en tanden en spelen ze een sleutelrol bij botvorming, herstel en remineralisatie. Het kan ook voorkomen als kristallen in urine, wat bij sommige mensen kan bijdragen aan niersteenvorming. De aanwezigheid van verschillende fasen en de variatie in oplosbaarheid afhankelijk van pH en temperatuur bepalen mede de biologische en geologische rol.

Toepassingen: calciumfosfaatmaterialen worden veel gebruikt in de geneeskunde en biomedische technologie als botvullers, botcementen en scaffolds voor bot- en weefselsynthese. In de tandheelkunde worden remineraliserende ingrediënten op basis van calciumfosfaat toegepast in tandpasta en vulmaterialen. Daarnaast dient calciumfosfaat als meststofbron voor calcium en fosfor in de landbouw.

Fysisch-chemische eigenschappen: de oplosbaarheid is laag en hangt af van de specifieke fase en het milieu; hydroxyapatiet is bij neutraal tot licht basisch milieu relatief stabiel. Industriële productie gebeurt doorgaans door precipitatie uit oplossingen van calciumzouten en fosfaatbronnen onder gecontroleerde pH en temperatuur.

---