bevriezingsletsel

Bevriezingsletsel, ook wel frostbite genoemd, is weefselbeschadiging die ontstaat door bevriezing van de huid en het onderliggende weefsel bij blootstelling aan koude temperaturen, meestal onder 0°C. Het komt het meest voor aan de neus, wangen, oren, vingers en tenen en kan variëren in ernst van oppervlakkig tot diep weefselverlies.

Oorzaken en risicofactoren zijn onder meer langdurige blootstelling aan koude en wind, natte of dunne kleding, slechte doorbloeding, diabetes, roken, onvoldoende voeding of vochtinname en alcoholgebruik. Bevriezing treedt vaak op bij buitenactiviteiten in koude klimaten,-worken in koude omgevingen of bij onderkoeling.

Pathofysiologie en indeling: ijscrystalvorming beschadigt cellen en leidt tot doorbloedingstoornissen, ischemie en ontstekingsreacties. Frostbite wordt vaak in stadia onderscheiden: frostnip (voorafgaand, reversibel, zonder blijvende schade); oppervlakkige bevriezing (epidermis en bovenste dermis, gevoelloosheid, bleekheid, later blaren); diepe bevriezing (diep weefsel tot spieren en botten; anesthesie, harde, bleke of zwarte gebieden en hoog risico op necrose).

Diagnose is klinisch gebaseerd op geschiedenis en lichamelijk onderzoek; beeldvorming zoals duplex, MRI of CT kan soms worden ingezet om de viabiliteit van weefsel te beoordelen bij onduidelijke bevindingen.

Behandeling omvat onmiddellijke aanpak: verplaatsing naar een warme omgeving, verwijder strakke sieraden en compressies, vermijden van wrijven of oncontroleerbare warmte. Herverwarming gebeurt in 37–39°C water gedurende 15–30 minuten, gevolgd door steriele wondzorg, pijnstilling en tetanusvaccinatie. Antibiotica worden alleen gebruikt bij infectie. Bij diepe bevriezing is ziekenhuisopname nodig; functionele afname kan chirurgie, uitgestelde (debridement) en soms amputatie vereisen. Rehabilitatie is vaak belangrijk.

Preventie draait om geschikte kleding, droog blijven, onderkoeling voorkomen en het vermijden van roken en overmatig alcoholgebruik bij buitenevenementen.