belastingstelsels

Belastingstelsels zijn het geheel van wetten, regels en administratieve procedures waarmee overheden inkomsten vergaren en de fiscale draagkracht verdelen. Ze bepalen wie belasting betaalt, wat er wordt belast en wanneer betaling plaatsvindt. Een stelsel bestaat uit de heffingsgrondslagen (zoals inkomstenbox, winst, consumptie), tarieven, vrijstellingen en aftrekposten, alsook de administratieve organisatie en handhaving.

Belastingen kunnen direct zijn, zoals inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting, die doorgaans worden geheven op wat burgers verdienen of bedrijven maken. Indirecte belastingen, zoals de belasting over de toegevoegde waarde (btw), accijnzen en invoerrechten, worden meestal in prijsverhogingen doorgegeven aan consumenten. Veel stelsels combineren meerdere typen belastingen, met uiteenlopende tarieven en vrijstellingen.

Ontwerpkeuzes in belastingstelsels richten zich op rechtvaardigheid, efficiëntie, eenvoud, zekerheid en gemak van betalen. Belangrijke kenmerken zijn progressiviteit (hogere tarieven bij hoger inkomen), het al dan niet koppelen van inkomsten en winsten, en de mate van neutraliteit ten opzichte van economische beslissingen.

Administratief proces omvat aangifte, bronheffing, automatische gegevensuitwisseling, toezicht en handhaving. Internationaal spelen aspecten zoals dubbele belasting, transfer pricing en bestrijding van ontwijking een rol. Gemeenschappelijke elementen zijn onder meer bilaterale belastingverdragen en internationale normen zoals BEPS, evenals EU-regelingen voor btw.

Uitdagingen van moderne Belastingstelsels omvatten digitalisering, grensoverschrijdende handel, digitale dienstenbelasting en milieubelastingen. Doel is vaak stabiliteit van overheidsinkomsten, economische efficiëntie en sociale herverdeling, terwijl fiscale ontwijking en complexiteit aandacht vragen voor aanpassing.