autofictie

Autofictie is een literaire vorm die autobiografische elementen verweeft met fictie. De verteller is meestal een ik‑figuur die uit eigen ervaringen put, maar deze ervaringen worden vaak gefictionaliseerd of herschikt. Het doel is het verkennen van geheugen en identiteit en het onderzoeken van de grenzen van waarheid, niet het louter registreren van feiten. De grens tussen realiteit en verbeelding wordt bewust vervaagd, zodat lezers de betrouwbaarheid van het verhaal kunnen evalueren.

De term autofictie werd in Frankrijk gepopulariseerd in de late twintigste eeuw. Serge Doubrovsky introduceerde het begrip in 1977 met Fils, een roman die hij zelf als autofictie beschreef. Sindsdien verspreidde de vorm zich wereldwijd en ontstonden tal van varianten, waaronder confessionalistische teksten en zelfreflexieve romans.

Kenmerkend is een eerste‑persoon narratief dat op de auteur lijkt, gecombineerd met herinneringen die deels feitelijk en deels verzonnen zijn. Vaak worden de narratieve scènes aan tijd en context gemanipuleerd, en is er een bewust spel met de notie van waarheid.

Autofictie balanceert tussen memoir en fictie: het zoekt naar waarheid maar erkent tegelijkertijd dat die waarheid constructie is. Ethiek en privacy van betrokkenen komen daarbij soms in beeld.

Bekende autofictiewerken en schrijvers zijn onder meer Karl Ove Knausgård met My Struggle, Rachel Cusk met de Outline-trilogie, en Christine Angot. In het Nederlands‑stalige literatuur groeit de belangstelling voor autofictie en verwante vormen.

Reacties variëren: voorstanders prijzen de aanpak als krachtige, persoonlijke waarheidsonderzoek; critici waarschuwen voor zelfverheerlijking en de ambiguïteit van realiteit.