argumentatiestructuren

Argumentatiestructuren verwijzen naar de wijze waarop een standpunt logisch wordt opgebouwd en onderbouwd in taal. Ze helpen de lezer of luisteraar de reden achter een bewering te volgen, de geldigheid van het betoog te beoordelen en eventuele tegenargumenten te herkennen. In verschillende disciplines wordt geprobeerd argumenten zo te organiseren dat ze transparant en reproduceerbaar zijn.

De belangrijkste vormen van argumentatie zijn deductief, inductief en abductief redeneren. Een deductieve structuur levert vanuit algemene premissen een noodzakelijke conclusie (bijvoorbeeld in syllogismen). Een inductieve structuur groepeert specifieke waarnemingen tot een algemene conclusie die waarschijnlijk is. Een abductieve structuur zoekt de meest plausibele verklaring voor de beschikbare gegevens. Deze drie basislijnen vormen vaak de kern van wetenschappelijke en retorische betoogvoering.

Een veelgebruikt raamwerk in retoriek en theorie is het Toulmin-model, met elementen als claim (de stelling), data (onderbouwing), warrant (de rechtvaardiging van de verbinding tussen data en claim), backing (ondersteuning van de warrant), qualifier (beperking van de zekerheid) en rebuttal (weerlegging van tegenargumenten). Daarnaast bestaan veel voorkomende argumentatieschema’s zoals oorzaak-gevolg, vergelijking/analogie, voorbeeld, beroep op autoriteit en generalisatie. Vaak komen ook enthymemes voor, waarbij een onderdeel impliciet blijft.

Gebruik en beoordeling van argumentatiestructuren vinden plaats in academische teksten, nieuws en beleidsdocumenten. Kritische analyse kijkt naar logische samenhang, de geldigheid van de conclusie, de relevantie van de data en mogelijke drogredenen. Begrip van argumentatiestructuren helpt bij het formuleren van duidelijke betogen en het effectief weerleggen van tegenargumenten.