luisteraar

Een luisteraar is een persoon die bewust geluiden of gesproken taal waarneemt en verwerkt. In dagelijkse taal kan het verwijzen naar iemand die naar muziek, een verhaal of een gesprek luistert. In bredere zin is een luisteraar ook de ontvanger van een boodschap in een communicatieproces: de doelgroep die de boodschap interpreteert en er mogelijk op reageert.

Het woord komt van luisteren, met het achtervoegsel -aar dat een beroepen- of participatienaar aanduidt. Het benadrukt de actieve aard van luisteren, in tegenstelling tot alleen horen. In het Nederlands is luisteraar de gebruikelijke term voor iemand die aandachtig en intentievol luistert.

In media en entertainment verwijst 'luisteraars' naar het publiek van radio- of televisiezenders, podcasts of programma’s. Doelgroepen en bereik worden vaak uitgedrukt in het aantal luisteraars; marktonderzoek meet loyaliteit en luisterduur. In educatieve of journalistieke context kan een luisteraar ook iemand zijn die betrokken is bij een debat of interview.

Binnen communicatiewetenschap en gesprekstechnieken verwijst luisteren naar de actieve vorm van luisteren: aandachtig, zonder onderbreken, reflecteren en samenvatten. Een goede luisteraar toont empathie en bevordert duidelijke communicatie.

In informatica en softwareontwikkeling kan 'luisteraar' ook verwijzen naar een object of component die wacht op en reageert op gebeurtenissen, vergelijkbaar met de term 'listener' in Engelstalige documentatie. In deze context is een luisteraar een programmaonderdeel dat input of signalen detecteert en daarop reageert.