weerlegging

Weerlegging is het proces waarbij een bewering, stelling of theorie wordt aangetoond als onjuist of onvoldoende onderbouwd. Het doel is de geldigheid van een argument kritisch te evalueren en, indien mogelijk, te vervangen door een betere verklaring. Weerlegging kan plaatsvinden op verschillende niveaus, van logische analyse van redeneringen tot empirische toetsing van beweerde feiten.

In de filosofie en retoriek draait het om het identificeren van zwakke premissen, logische fouten en tegenstrijdigheden. Technieken omvatten het geven van een tegenvoorbeeld, het aantonen van inconsistenties, het toepassen van reductio ad absurdum en het benadrukken van ontbrekende of ontoereikende bewijzen. Belangrijk is de bewijslast: degene die een bewering poneert, moet deze aantoonbaar onderbouwen.

In de wetenschap is weerlegging een centraal proces: theorieën worden getoetst aan waarnemingen en experimenten, en bij tegenstrijdig bewijs kan een theorie worden verworpen of aangepast. Het idee van falsifieerbaarheid, zoals door Karl Popper betoogd, benadrukt dat wetenschappelijke kennis voorlopig is en weerlegd kan worden.

In media en publieke discussies verwijst weerlegging naar debunking en fact-checking: claims worden onderzocht aan de hand van betrouwbare bronnen, data en methodologie. Doel is het blootleggen van misverstanden of misinformatie en het presenteren van controleerbare tegenbewijzen of alternatieve verklaringen. Weerlegging blijft open voor bijstelling als nieuw bewijs opduikt.