apomorfie

Apomorfie is een term uit de cladistiek die verwijst naar een afgeleide karakterstaat die is ontstaan in de lijn van een groep ten opzichte van zijn voorouders. Het staat tegenover pleisiomorfie, de primitieve toestand die bij de voorouders aanwezig was. Een apomorfie kan op zich een onderscheidende eigenschap vormen, maar de interpretatie hangt af van de voorgestelde fylogenie.

Een apomorfie kan verder worden onderverdeeld in autapomorfie en synapomorfie. Autapomorfie is een apomorfie die uniek voorkomt bij één enkel taxonomisch terug te voeren groep, terwijl synapomorfie een apomorfie is die gedeeld wordt door twee of meer taxa en zo een clade definieert. Een derde begrip is homoplatie (of analogie), waarbij vergelijkbare apomorfieën ontstaan door convergente of parallelle evolutie in ongelijkstammende lijnen.

In fylogenetische analyses worden apomorfieën geïdentificeerd op basis van morphologische kenmerken en/of moleculaire data. Ze dienen als diagnostische karakters bij het reconstrueren van fylogenie. Synapomorfieën zijn bijzonder bruikbaar omdat ze aanwijzen welke groepen samen een gemeenschappelijke afstamming delen, terwijl autapomorfieën helpen bij het onderscheiden van soorten binnen een groep. De status van een eigenschap als apomorfie hangt af van de hypothese over verwantschappen; bij een andere fylogenie kan dezelfde eigenschap als pleisiomorfie of anderszins worden geïnterpreteerd.