affixatie

Affixatie, ook wel affixation genoemd, is het proces in de morfologie waarbij affixen aan een stam of basiswoord worden toegevoegd om een nieuw woord te vormen of om grammaticale informatie uit te drukken. Affixen zijn gebonden morfemen die niet zelfstandig voorkomen en die de betekenis of de grammaticale categorie van de woordstam kunnen veranderen.

Er zijn twee hoofdtypen: derivatie (afleiding) en flexie (vervoeging). Bij derivatieve affixatie ontstaat meestal een nieuw woord met een betekenisuitbreiding of -verandering en soms een wijziging van woordklasse; bij flexie worden grammaticale kenmerken uitgedrukt zonder een nieuw lexicaal item, zoals getal of tijd.

Voorbeelden van affixatie:

- Prefixatie: voorvoegsel aan het begin van de stam, bijvoorbeeld on- in onmogelijk.

- Suffixatie: achtervoegsel aan het eind, bijvoorbeeld -heid in vriendelijkheid.

- Infixatie: infix geplaatst in het midden van de stam; komt voor in sommige talen zoals Tagalog.

- Circumfixatie: beide kanten rondom de stam, bijvoorbeeld ge- ... -t in het Nederlandse voltooid deelwoord gewerkt.

Affixatie speelt een centrale rol in veel talen. In derivatieve talen verandert het niet alleen de betekenis maar soms ook de woordklasse; bij flexie blijft de basisbetekenis meestal behouden en worden grammaticale categorieën gemarkeerd. Talen variëren in hoe ze affixen gebruiken: agglutinerende talen tonen veel duidelijke affixen per woord; fusional talen combineren meerdere grammaticale functies in één affix; andere talen gebruiken zowel affixen als samenstelling.

Samengevat is affixatie een fundamenteel en wijd verbreid mechanisme in taalvorming en grammaticale markering.