adaptatievermogen

Adaptatievermogen is het vermogen van een levend systeem—zoals een organisme, een individu, een organisatie of een samenleving—zich aan te passen aan veranderingen in de omgeving. Het omvat het herkennen van veranderingen, het verzamelen en interpreteren van informatie, en het kiezen van passende gedrags- of structurele aanpassingen om negatieve gevolgen te beperken en kansen te benutten.

In de biologie verwijst adaptatievermogen naar plasticiteit van gedrag en fysiologie, en op lange termijn naar evolutionaire aanpassingen. In de psychologie gaat het om cognitieve en gedragsmatige flexibiliteit en het vermogen om te leren. In organisaties en samenlevingen betreft het de capaciteit om work processes, technologieën en instituties aan te passen aan technologische, economische en demografische veranderingen.

Factoren die het adaptatievermogen beïnvloeden zijn onder meer genetische en ontwikkelingsmatige plasticiteit, leerervaringen, cognitieve vaardigheden, sociale netwerken en beschikbare middelen. Indicatoren voor adaptatievermogen zijn de snelheid en efficiëntie van aanpassing, veerkracht onder stress, diversiteit aan oplossingsstrategieën en de duurzaamheid van de veranderingsprocessen.

Het vergroten van adaptatievermogen gebeurt door onderwijs en training, praktische ervaring en het bevorderen van een lerende cultuur. Belangrijke mechanismen zijn feedback en evaluatie, diversiteit aan informatie en participatieve besluitvorming. Tegelijkertijd zijn er kosten en risico’s, zoals maladaptatie, verspilling van middelen of toenemende ongelijkheid in kansen om te kunnen aanpassen.

Adaptatievermogen is een sleutelbegrip in uiteenlopende velden, van ecologie en gezondheid tot economie en beleid, en wordt vaak benaderd als voorwaarde voor veerkracht en toekomstbestendigheid.