Withdrawalsymptomen

Withdrawalsymptomen, ook wel ontwenningsverschijnselen genoemd, zijn lichamelijke en geestelijke klachten die ontstaan bij het verminderen of stoppen met regelmatig gebruik van een stof of gedrag. Ze vormen een reactie van het lichaam op de plotselinge afname van de stof waar het aan gewend is geraakt en komen vaak voor bij afhankelijkheid.

Veelvoorkomende oorzaken zijn alcohol, opioïden, benzodiazepinen, nicotine, cafeïne, cannabis en stimulerende middelen. De symptomen variëren per stof, maar kunnen onder meer bestaan uit trillen of spierpijn, misselijkheid, zweten, snelle of onrustige hartslag, angst, depressie, prikkelbaarheid, slaapproblemen en gebrek aan eetlust. Daarnaast kunnen spierpijn, malaise en concentratie- of geheugenmoeilijkheden voorkomen.

Het tijdschema en de ernst hangen af van de gebruikte stof, de hoeveelheid en de duur van het gebruik, en van individuele factoren. Bij alcohol- en benzodiazepineontwenning kunnen klachten binnen uren tot dagen optreden en ernstig zijn, met risico op complicaties zoals toevallen of delirium. Bij opioïden treden ontwenningsverschijnselen meestal binnen 6–12 uur op en bestaan uit lichamelijke klachten en sterke cravings. Voor nicotine en cafeïne ontstaan ontwenningsverschijnselen vaak binnen enkele uren tot dagen en bestaan uit irritatie en stemmingswisselingen.

Behandeling en begeleiding zijn vaak belangrijk. Medische detox onder toezicht is aanbevolen bij middel- of ernstig afhankelijkheidsgedrag, vooral bij alcohol, benzodiazepinen en opioïden. Therapie kan bestaan uit tapering, symptoomgerichte zorg (vocht en voeding, antiemetica, pijnstilling) en, waar mogelijk, medicatie zoals methadon of buprenorfine voor opioïden. Psychosociale ondersteuning en behandeling van eventuele mentale gezondheidsproblemen vormen vaak een essentieel onderdeel van herstel. Raadpleeg altijd een zorgprofessional bij ontwenningsklachten.