ontwenningsverschijnselen

Ontwenningsverschijnselen zijn lichamelijke en mentale verschijnselen die optreden wanneer iemand een stof die jarenlang regelmatig is gebruikt, vermindert of stopt. De aard en ernst hangen af van de stof, de duur en intensiteit van het gebruik en van individuele factoren zoals lichamelijke conditie en mentale gezondheid. Ontwenning komt voor bij middelen als alcohol, opioïden en benzodiazepines, maar ook bij nicotine, cafeïne, cannabis en stimulerende middelen.

Veelvoorkomende symptomen variëren per stof. Bij alcohol kunnen tremoren, zweten, angst, misselijkheid, slaapproblemen en snelle hartslag voorkomen; bij ernstige gevallen kunnen delirium tremens ontstaan. Opioïden-ontwenning kent tekenen als rillingen, spierpijn, rusteloosheid, loopneus of tranen, diarree en spierkrampen. Benzodiazepine-ontwenning kan lijken op alcoholontwenning, met angst en slapeloosheid, en gevaarlijker complicaties bij plotseling stoppen. Cannabis-ontwenning voelt vaak als irritatie, slaapproblemen en stemmingswisselingen. Nicotineret en cafèïne-ontwenning veroorzaken sterke verlangens, prikkelbaarheid en hoofdpijn. Bij stimulerende middelen kunnen depressie, vermoeidheid en gewichtstoename voorkomen.

Timing en verloop variëren: veel ontwenningsverschijnselen beginnen binnen enkele uren tot dagen na verlies van de stof en kunnen enkele dagen tot weken aanhouden; bij sommige mensen kan een langer post-acute ontwenningsfase optreden. Behandeling richt zich op veiligheid, comfort en het voorkomen van complicaties. Dit kan medische detox, geleidelijke afbouw onder toezicht, vitaminen (zoals thiamine bij alcohol), en medicamenteuze ondersteuning omvatten, afhankelijk van de stof en de ernst. Psychosociale ondersteuning en behandeling van onderliggende aandoeningen verbeteren de langetermijnuitkomsten. Bij ernstige of verontrustende symptomen moet professionele hulp worden gezocht.