Vergelijkingsanalyse

Vergelijkingsanalyse is een systematische methode om verschillen en overeenkomsten tussen twee of meer objecten, keuzes of scenario's te onderzoeken met als doel inzicht te krijgen en weloverwogen besluiten te ondersteunen. De aanpak kan zowel kwalitatieve als kwantitatieve gegevens gebruiken en wordt toegepast in onder meer bedrijfsvoering, beleid, techniek en wetenschappelijk onderzoek. Het resultaat is vaak een evaluatiekader, een ranglijst of een beknopt advies.

Het proces omvat doorgaans: 1) het vaststellen van doel en criteria; 2) het verzamelen en normaliseren van data; 3) het scoren of wegen van de opties; 4) het vergelijken en interpreteren van bevindingen; en 5) het vastleggen en communiceren van conclusies. Afhankelijk van de context kunnen kwantitatieve methoden zoals scoringmodellen en multi-criteria-analyse voorkomen, terwijl bij kwalitatieve analyses vaak beschrijvende vergelijkingen of rubrics worden gebruikt. Visuele hulpmiddelen zoals matrices ondersteunen de overzichtelijkheid.

Toepassingsgebieden zijn onder meer productbenchmarking, leveranciersselectie, beleidsbeoordeling, projectkeuze en risico- of kosten-batenanalyses. Een eenvoudige toepassing is het vergelijken van drie smartphones op criteria als prijs, batterijduur en camera, waarbij elke optie een score krijgt en de totaliteit vervolgens de voorkeur aangeeft.

Kritisch gezien kunnen biases bij de selectie van criteria, weging en datakwaliteit de resultaten sterk beïnvloeden. Transparantie in de methode en duidelijke interpretatie van onzekerheden zijn daarom essentieel voor betrouwbaarheid.

Zie ook: benchmarking en multi-criteria analyse.