Verbuiging

Verbuiging is het systeem waarmee woorden in een taal van vorm veranderen om grammaticale informatie uit te drukken, zoals getal (enkelvoud/meervoud), geslacht, naamval, bepaaldheid, bezit en vergelijkingsvorm. In het Nederlands verwijst de term meestal naar de verbuiging van zelfstandige naamwoorden, voornaamwoorden en bijvoeglijke naamwoorden. De verbuiging van werkwoorden noemt men doorgaans vervoeging.

Zelfstandige naamwoorden en voornaamwoorden tonen vooral getal en, in sommige gevallen, bezit of naamval. Voorbeelden van getalhebben: man versus mannen, kind versus kinderen. Het lidwoord de/het geeft soms informatie over geslacht en bepaaldheid van het woord, al zijn deze kenmerken in het moderne Nederlands minder strikt geabstraheerd dan in oudere talen. Bijzonder is dat veel mannelijke en vrouwelijke vormen samen zijn getrokken, waardoor de naamval als grammaticale categorie een beperkte rol speelt.

Bijvoeglijke naamwoorden verbuigen mee met het zelfstandige naamwoord in bepaalde situaties. In het definitieve (met het/ de) en enkelvoud gebruiken bijvoeglijke naamwoorden vaak een -e: de grote stoel. In het onbepaalde singularis blijft het meestal zonder -e: een grote stoel. In meervoud kan het ook -e krijgen wanneer het definite is: de grote stoelen; in onbepaalde meervoud: grote stoelen.

Voornaamwoorden hebben duidelijke afwijkende vormen afhankelijk van functie en grammaticale relaties (onderwerp, lijdend voorwerp, bezitting). Voorbeelden: ik/mij/me, jij/je, u, hij/hem, zij/haar, wij/ons, jullie/jullie, zij/hen/ze. Bezitvormen zijn mijn, jouw, zijn, haar, ons, jullie, hun.

Historisch gezien was verbuiging bij meer woorden robuuster; tegenwoordig blijft het begrip vooral relevant voor nominale en adjectivale varianten, terwijl de informatie vaak via zinsverband en voorzetsels wordt weergegeven.