Verbruiksgedrag

Verbruiksgedrag verwijst naar de keuzes en handelingen van consumenten met betrekking tot wat zij aanschaffen, hoe zij producten gebruiken en wat zij ermee doen na gebruik. Het begrip omvat zowel materiële aankopen en dienstverlening als het vervolgens verbruiken van energie, water en grondstoffen, alsook het hergebruiken, repareren en verwijderen van goederen. Verbruiksgedrag wordt beïnvloed door verwachtingen over nut en kwaliteit, prijs en beschikbaarheid, maar ook door gewoonten, sociale normen en culturele waarden.

Onderzoek naar verbruiksgedrag onderscheidt verschillende invloeden. Psychologische factoren betreffen behoeften, attitudes, perceptie van waarde en waargenomen controle. Sociale invloeden bestaan uit normen binnen gezinnen, vriendschappen en bredere groepen, evenals reclame en media. Economische factoren omvatten inkomen, prijs en tijdsdruk. Technologische ontwikkelingen en gemak spelen eveneens een rol. Het gedrag kan doelgericht en weloverwogen zijn, maar ook habitueel en automatisme, met verschuivingen tussen geplande aankopen en onbewuste routines.

Methoden in verbruiksgedragsstudies variëren van enquêtes en analyse van aankoopdata tot experiments en veldobservaties. Toegepaste modellen omvatten de Theory of Planned Behavior, Value-Belief-Norm theorie en inzichten uit gedrags- en gedragswetenschappen zoals nudging en sparen/prioriteren van langetermijnvoordeel. Metingen richten zich op koopintentie, feitelijke aankopen, consumptiepatronen en afval- of hergebruikgedrag. Langdurige studies tonen hoe gewoontes veranderen onder prijsveranderingen, informatiecampagnes en technologische vernieuwing.

Toepassingen en beleid richten zich op het stimuleren van duurzamer verbruik door middel van prijsbeleid, duidelijke informatie en etikettering, ontwerp voor recycleerbaarheid en vermindering van verspilling. Beleidsmaatregelen kunnen ook gericht zijn op het vormen van normen via onderwijs, publiek debat en media. Privacy en ethiek spelen een rol bij systemen die koopgedrag volgen en personaliseren van boodschappen.