Validatie

Validatie is het proces waarbij wordt vastgesteld of een product, dienst, data, model of proces voldoet aan vastgestelde vereisten en doelstellingen. Het draait om de fitness for purpose van wat wordt geleverd: is het geschikt om het beoogde doel te bereiken? In veel vakgebieden wordt validatie onderscheiden van verificatie, waarbij verificatie meer gericht is op het aantonen van correctheid of conformiteit met specificaties.

Datavalidatie heeft veel toepassingen in informatiesystemen en datawetenschap. Het omvat controles op juistheid, volledigheid, geldigheid en consistentie van data. Voorbeelden zijn veldtypen en formaatcontroles, bereik- en plausibiliteitschecks, cross-field- en cross-domeinvalidatie, en controles tijdens ingestelde ETL- of invoerprocessen. Doel is om fouten vroeg te detecteren en de kwaliteit van besluitvorming te waarborgen.

Model- en productvalidatie richten zich op de geschiktheid van een model, simulatie of eindproduct voor de beoogde toepassing. In onderzoek en ontwikkeling wordt vaak gevalideerd door vergelijking met referentiedata, experimentele resultaten of gebruikerstests. Validatie werkt samen met evaluatiecriteria zoals nauwkeurigheid, generaliseerbaarheid en robuustheid, en kan ook heldere acceptatiecriteria voor gebruikers opleveren.

Validatie in software- en systeemontwikkeling is het proces om te bepalen of software voldoet aan de behoeften van gebruikers en stakeholders. Dit omvat vaak eindgebruikersacceptatietests, pilots en demonstraties, en evaluatie ten opzichte van user stories of requirements. Het verschil met verificatie ligt in het doel: validatie toetst fitness for purpose, verificatie toetst of de uitvoering klopt met de specificaties.

Praktische aspecten van validatie zijn planning, documentatie en traceerbaarheid. Vaak worden validatieplannen, kwaliteitsnormen en risicobeoordelingen toegepast om transparant te maken wat wordt gevalideerd en hoe succes wordt gemeten. In veel sectoren verwijst validatie ook naar normen zoals kwaliteitszorg en compliance.