Vakbekwaamheidsnormen

Vakbekwaamheidsnormen zijn normatieve uitspraken die aangeven welke bekwaamheden een professional in een bepaald vakgebied moet bezitten om opdrachten veilig, effectief en volgens de geldende normen uit te voeren. Ze beschrijven wat een competente professional moet kennen, kunnen en laten zien in de praktijk, oftewel kennis, vaardigheden en houding. Daarnaast omvatten ze meestal prestatiecriteria, de reikwijdte van de werkzaamheden, diverse contexten waarin het vak wordt uitgeoefend en eisen op het gebied van veiligheid, kwaliteit en integriteit.

Doel en gebruik

Vakbekwaamheidsnormen dienen als uitgangspunt voor onderwijs en opleiding, toetsing en examinering, en vormen de basis voor certificering en erkende bekwaamheid. Ze helpen bij werving en selectie, loopbaanplanning en kwaliteitszorg in organisaties. Ook ondersteunen ze erkenning van verworven competenties (EVC) en draagt het bij aan transparante carrièremogelijkheden binnen een sector. Daarnaast bieden ze houvast bij de afstemming tussen curriculum, praktijk en regelgeving en aligneren ze met nationale of sectorale kwalificatieroutes en, waar relevant, het Europese kader voor kwalificaties.

Ontwikkeling en gebleken kenmerken

Vakbekwaamheidsnormen worden doorgaans ontwikkeld door beroepsorganisaties, toezichthouders of sectorale partners, vaak in samenspraak met onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven. Ze worden periodiek herzien om mee te groeien met technologische ontwikkelingen, veranderende regelgeving en veranderende beroepspraktijk. Ze zijn meestal descriptief en niet universeel juridisch bindend, hoewel ze in sommige beroepen wel een wettelijk afdwingbaar karakter kunnen hebben als onderdeel van licenties of vergunningen.

Voorbeeld en relatie met andere concepten

In de vergelijking met gerelateerde termen spreken vakbekwaamheidsnormen vaak over het concrete profiel van wat iemand moet kunnen in een vak, vergeleken met bredere competentie- of beroepsprofielen. Ze vormen een concreet vertalingniveau van abstracte competenties naar meetbare taken en prestaties.