Vaatstijfheid

Vaatstijfheid is een medische term voor de verminderde elasticiteit van de wanden van bloedvaten, met name de grote slagaders zoals de aorta. Wanneer slagaders stijf worden, kan het bloed minder goed worden gedempt bij elke hartslag, waardoor de systolische bloeddruk vaak stijgt en de belasting op het hart toeneemt. Vaatstijfheid ontstaat geleidelijk met ouder worden en kan beïnvloed worden door leefstijl en ziektebeelden.

De belangrijkste oorzaken en mechanismen zijn onder meer: veranderingen in de structuur van de vaatwand, zoals afbraak van elastine en toename van collageen en calcificatie; blootstelling aan chronische ontsteking; en endotheliale disfunctie, waardoor de productie van stikstofoxide afneemt. Deze factoren verminderen de veerkracht van de wanden en verhogen de stijfheid van de slagaders.

Vaatstijfheid wordt het vaakst gemeten met de pulsgolfsnelheid (PWV), waarbij de snelheid van de bloeddrukgolven door de arteries wordt gemeten; de carotidofemorale PWV is hierbij de belangrijkste maatstok. Een hogere PWV wijst op grotere arterial stiffening en wordt gezien als een indicatie van verhoogd risico op cardiovasculaire gebeurtenissen. Andere meetmethoden zijn onder meer de augmentatie-index en beeldvormingstechnieken, maar PWV is de gangbare standaard in onderzoek en klinische risicobeoordeling.

Vaatstijfheid staat los van maar correleert sterk met aandoeningen zoals hypertensie, diabetes, nierziekten en atherosclerose. Het is een onafhankelijke predictor voor hart- en vaatziekten, beroerte en hartfalen. Behandeling richt zich op verlaging van risicofactoren: regelmatige lichaamsbeweging, gezonde voeding, gewichtsbeheersing, rookstop en controle van bloeddruk, bloedsuiker en lipiden. Vaak kunnen medicatie en leefstijlaanpassingen de voortgang van vaatstijfheid afremmen.