Substantief

Substantief is een woordsoort in de Nederlandse grammatica die een persoon, plek, ding of abstract concept aanduidt. Substantieven kunnen functioneren als onderwerp of gezegde, als lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp of na een voorzetsel. Ze vormen de kern van zinsdelen zoals het onderwerp van een zin en kunnen gekarakteriseerd worden door determinatoren zoals lidwoorden en bijwoorden die telling aangeven.

Er zijn verschillende soorten substantieven. Een onderscheid is tussen gewone (veelvoorkomende) en eigennaam substantieven: gewone namen verwijzen naar algemene, herhaalbare zaken (boom, boek) en eigen namen naar unieke entiteiten (Amsterdam, Marie). Daarnaast is er het verschil tussen telbare en niet-telbare (on- of oncontroleerbare) substantieven; telbare substantiieven kunnen in meervoud verschijnen en krijgen een getal, terwijl sommige niet-telbare namen meestal enkel in enkelvoud voorkomen (water, suiker).

Verbuiging en artikelgebruik zijn belangrijke kenmerken. In het Nederlands vormen substantieven samen met lidwoorden de classificatie in de-woorden en het-woorden, waarbij de-woorden meestal het grootste deel van de gewone zelfstandig naamwoorden omvatten en het-woorden een kleiner, maar stabielere groep vormen. Het bepalende lidwoord in het enkelvoud is “een” als onbepaald lidwoord, en het bepaalde lidwoord is afhankelijk van het woord (de of het). Bijvoeglijke naamwoorden krijgen overeenkomst met het substantief, en diminutieven vormen vaak met het-woordelijke lidwoord.

Substantieven kunnen samengesteld zijn in samengestelde woorden en tonen vaak flexibiliteit in zinsverband: ze dragen congruentie, kunnen gecombineerd worden met voornaamwoorden en fungeren als onderwerp, voorwerp of complement in zinnen.