Stamvorming

Stamvorming is een begrip uit de morfologie dat gaat over hoe de stam van een woord ontstaat of verandert. De stam is het kerngedeelte dat de betekenis draagt en waaraan affixen kunnen worden toegevoegd of waaruit andere vormen kunnen worden afgeleid. In veel talen komt de stam overeen met de basiswoordvorm (lemma), maar in andere talen kan de stam variëren afhankelijk van de vervoeging of afleiding.

Stamvorming omvat verschillende mechanismen. Derivatie maakt nieuwe woorden door toevoeging van voor- of achtervoegsels, waardoor de stam verandert of uitbreidt (bijvoorbeeld een werk- werkwoordsvorming of een aarding van betekenis). Inflectie wijzigt de vorm van een woord om grammaticale categorieën uit te drukken, waarbij de stam soms onveranderd blijft en soms fonetische of morfologische aanpassingen ondergaat. Samenstelling combineert twee of meer woorden tot een nieuw woord met een gezamenlijke stam of met een kern die beide onderdelen verbindt. Back-formation is het afleiden van een nieuw woord door het verwijderen van een vermeende affix.

In de taalkunde en in natuurlijke taalverwerking (NLP) is stamvorming relevant voor lemmatization, stemming en woordvormingsanalyse. Systemen proberen vaak de stam of het lemma van een woord te bepalen zodat gerelateerde vormen samen kunnen worden geclusterd in zoekopdrachten en lexicale databases.

De stam kan ingewikkeld zijn door onregelmatige stemveranderingen, klankversmeltingen en taalvarianten. Verschillende talen gebruiken andere regels voor stamvorming, waardoor definities van stam en lemma kunnen variëren. Zie ook woordvorming, morfologie en lemmatization voor verwante concepten.