Selectiebiasen

Selectiebiasen zijn systematische vertekeningen in onderzoeksresultaten die ontstaan wanneer de kans om opgenomen te worden in een studie of om te blijven deelnemen verschilt tussen personen met verschillende kenmerken. Daardoor wijkt de verzamelde steekproef af van de doelpopulatie en kunnen bevindingen minder generaliseerbaar zijn.

Veelvoorkomende vormen zijn onder andere: selectie- of inclusiebias bij de initiële steekproeftrekking; non-respons- of participatiebias wanneer respondenten afwijken van niet-respondenten; attritie- of verliesbias bij uitval in longitudinale studies; overlevingsbias bij selectie van personen die tot de meetmoment komen; en exclusionsbias door strikte of ongelijkmatige inclusiecriteria die bepaalde groepen uitsluiten.

Gevolgen van selectiebiasen kunnen vertekende schattingen opleveren van prevalentie, associaties of mogelijke causale effecten, wat de externe validiteit beperkt en besluitvorming kan doen misleiden.

Detectie en mitigatie vereisen vaak meerdere benaderingen: vergelijken van de kenmerken van de studie met die van de doelgroep, sensitivity analyses, en het gebruik van externe databronnen ter verificatie. Mitigatie omvat robuust steekproefontwerp met randomisatie waar mogelijk, stratificatie om representativiteit te bevorderen, en statistische aanpassingen zoals gewichten (post-stratification, raking) of propensity score-methoden. Bij ontbrekende data kunnen imputatie en nauwkeurige analysestrategieën helpen. Preregistratie en transparante rapportage vergroten de kans dat selectiebias vroegtijdig wordt herkend en beperkt.