Reukperceptie

Reukperceptie is het sensorische proces waarbij geurende moleculen in de neus worden waargenomen. Geurstoffen bereiken via de ademhaling het neusslijmvlies en binden aan receptoren in het reukepitheel (olfactory epithelium). De olfactory receptor neurons zenden signalen via de reukzenuw naar de olfactorische bulbus, waarna de informatie verder wordt doorgegeven aan hersengebieden voor verdere verwerking.

Het reukepitheel bevat honderden tot circa duizend receptortypes (olfactory receptors) die chemische structuren herkennen. Door combinatorische codering kan een enkele geur door meerdere receptortypen worden gedetecteerd en één receptor kan op meerdere geuren reageren. In de olfactorische bulbus worden signalen georganiseerd in glomeruli en vervolgens doorgestuurd naar de piriform cortex, amygdala en hippocampus, met verbindingen naar de orbitofrontale cortex voor geïntegreerde perceptie en evaluatie.

De perceptie omvat detectie, discriminatie en identificatie, evenals perceptie van intensiteit en hedonic waarde (emotionele betekenis). Reukperceptie kan snel veranderen door adaptatie, en geurherkenning is sterk afhankelijk van geheugen en ervaring, omdat geurassociaties nauw met emoties en herinneringen zijn verbonden via het limbisch systeem.

Klinische aspecten: verlies van reukvermogen wordt anosmie of hyposmie genoemd; andere stoornissen zijn parosmie (verstoorde geurperceptie) en phantosmie (ruiken zonder geur). Oorzaken omvatten virale infecties (bijv. COVID-19), hoofdtrauma, ontstekingen, veroudering en neurodegeneratieve ziekten. Diagnostiek kan bestaan uit geurtests zoals UPSIT of Sniffin’ Sticks. Reukperceptie heeft praktische betekenis voor eten, veiligheid (gas- en rookdetectie) en kwaliteit van leven.