Rechtsbelang

Rechtsbelang is een term uit het Nederlandse recht die verwijst naar een belang dat door de wet als beschermwaardig wordt erkend. Het gaat om een juridisch belang dat rechtspositie of rechtsgevolgen kan opleveren, zodat iemand recht kan optreden in een rechtsgeding of bezwaarprocedure. In tegenstelling tot zuiver persoonlijk gevoel van belang, moet het rechtsbelang door wet of rechtspraak als beschermwaardig worden beschouwd en direct raken aan de uitkomst van de zaak.

Toepassingsgebieden en betekenis: in het bestuursrecht bepaalt het bestaan van een rechtsbelang wie bezwaar of beroep kan aantekenen tegen een besluit; de betrokkene moet een rechtstreeks en concreet belang hebben bij de uitkomst. In civiele procedures geldt vaak dat de eiser een rechtsbelang moet hebben om een vordering te kunnen instellen, bijvoorbeeld doordat een rechtspositie of financieel belang direct geraakt wordt door de zaak. Het vereiste dient om te voorkomen dat procederen als instrument van willekeurig handelen wordt misbruikt.

Eisen en kenmerken: een rechtsbelang moet doorgaans concreet en actueel zijn; een abstract of toekomstig belang volstaat meestal niet. De precieze invulling van wat als rechtsbelang geldt, verschilt per rechtsgebied en jurisdictie en kan aan veranderingen onderhevig zijn door wetgeving en rechtspraak.

Zie ook: belanghebbende, belang, Algemene wet bestuursrecht. Rechtsbelang dient zo te fungeren als selectiecriterium waardoor alleen zij die een door de wet erkend juridisch belang hebben, toegang krijgen tot juridische procedures en de bescherming van rechten kunnen aanspreken.