Onderzoekscultuur

Onderzoekscultuur is het geheel van normen, waarden, praktijken en verwachtingen die het werk van wetenschappers en onderzoekers stuurt. Het omvat hoe kennis wordt ontwikkeld, gevalideerd, gedeeld en toegepast, maar ook hoe onderzoekers omgaan met fouten, samenwerking en verantwoording naar de samenleving. De cultuur beïnvloedt welke vragen als wetenschappelijk relevant worden beschouwd, welke methoden als gepast worden gezien en hoe succes wordt gemeten.

Belangrijke pijlers zijn onder meer onderzoekintegriteit en betrouwbaarheid, transparantie en reproduceerbaarheid, samenwerking en collegiale toetsing, en de plek van training en mentoring. Data- en onderzoeksbeleid, zoals data management plannen, preregistratie en open data, spelen een centrale rol. Ook ethische toetsing, diversiteitsbeleid en de omgang met intellectueel eigendom maken deel uit van de cultuur.

De praktijken die de cultuur vormen, betreffen onder meer publicatie en peer review, evaluatie en beloning, en het spanningsveld tussen streven naar excellentie en behoud van integriteit. De druk om snel te publiceren en om samenwerkingen aan te gaan kan de werkomstandigheden beïnvloeden, evenals de manier waarop samenwerking en concurrentie elkaar beïnvloeden.

Uitdagingen bestaan onder meer uit irreproduceerbare resultaten, publicatiebias en verschillen tussen beleid en praktijk. Beleidsmaatregelen zoals training in onderzoeksvaardigheden, codes of conduct, duidelijke auteurschapsovereenkomsten en toezicht door instellingen dragen bij aan een positieve cultuur. Het bevorderen van open wetenschap en inclusieve praktijken wordt steeds vaker gezien als sleutel tot een robuuste onderzoekscultuur.