Oedemvorming

Oedemvorming verwijst naar de ophoping van overtollig vocht in de interstitiële ruimte van weefsels, wat meestal zichtbaar is als zwelling van ledematen of andere gebieden. In het lichaam wordt vocht normaal uit capillairen aan de interstitiële ruimte afgegeven en vervolgens teruggevoerd via de lymfatische kanalen. Oedemvorming ontstaat wanneer dit evenwicht verstoord raakt.

De belangrijkste fysiologische mechanismen zijn verhoogde capillaire hydrostatische druk (bijvoorbeeld bij veneuze insufficiëntie of hartfalen), verlaagde plasmaconcentratie van albumine of andere eiwitten die de colloïd-osmotische druk bepalen, verhoogde capillaire permeabiliteit bij ontsteking of infectie, en lymfatische obstructie of insufficiëntie. Daarnaast kunnen natrium- en vochtretentie door renale of hormonale factoren bijdragen aan vochtophoping.

Klassiek onderscheiden we lokaal edema en gegeneraliseerd edema. Lokaal edema ontstaat in één gebied en is vaak het gevolg van plaatselijke factoren, terwijl gegeneraliseerd edema (anasarca) wordt gezien bij systemische oorzaken zoals hart-, lever- of nierziekten. Pitting edema ontstaat bij druk uitoefening en laat een kuiltje achter; non-pitting vormen komen voor bij lymfoedeem, myxoedeem of ernstige ontstekingsreacties.

Transudaat en exsudaat bieden vaak aanwijzingen voor onderliggende processen: transudaat is vloeistof die mainly door hydrostatische en colloïd-osmotische drukverschillen ontstaat en bevat weinig eiwit; exsudaat is eiwit- en cellenrijk en ontstaat bij ontsteking met verhoogde vaatpermeabiliteit.

Diagnose en evaluatie omvatten anamnese, lichamelijk onderzoek en, indien nodig, aanvullende tests om de onderliggende oorzaak vast te stellen. Behandeling richt zich op de oorzaak en op symptoomverlichting met leefstijlmaatregelen, compressie, elevatie en, waar nodig, medicamenteuze ondersteuning.