Meningioomien

Meningioomien, in het Nederlands doorgaans meningiomen, zijn tumoren die uit de hersenvliezen ontstaan, meestal uit het arachnoïdaal weefsel langs de dura mater. De overgrote meerderheid is goedaardig en geclassificeerd als WHO-grad I, maar er bestaan ook atypische (grad II) en anaplastische/maligne (grad III) varianten. Ze groeien meestal langzaam en kunnen klachten veroorzaken afhankelijk van hun locatie en omvang.

Epidemiologie en oorzaken: meningiomen komen vooral voor bij volwassenen en treffen iets vaker vrouwen. Risicofactoren zijn onder meer blootstelling aan ioniserende straling en neurofibromatose type 2. Histologisch zien ze vaak een whorled patroon met soms psammoma-lichaampjes; immunohistochemisch zijn ze meestal EMA-positief.

Locatie: meningiomen kunnen langs vrijwel alle durale vliezen ontstaan, maar worden vaak gevonden aan de convexitie van de hersenen, parasagittaal nabij de falx of aan de schedelbasis (bijvoorbeeld olfactorius gebied of tuberculum sellae). Symptomatologie varieert en hangt af van de locatie en grootte; veel voorkomende klachten zijn hoofdpijn, epileptische aanvallen en neurologische uitval zoals motorische of sensibele afwijkingen, of visus- en craniale zenuwproblemen.

Diagnostiek: MRI met contrast is de beeldvormingsmodaliteit van eerste keuze. CT-scan kan calcificaties tonen. De definitieve diagnose wordt gesteld op basis van histopathologie.

Behandeling: kleine, asymptomatische tumoren worden soms gevolgd zonder ingrijpen. Bij groei of symptomen is chirurgie de belangrijkste behandeling, met als doel een volledige of bijna volledige resectie. Residuele of onrescieerbare tumoren kunnen aanvullende bestraling of radiosurgery krijgen. Hogere WHO-gradaties vereisen vaak gecombineerde therapie.

Prognose: de prognose is doorgaans gunstig voor WHO-grad I meningiomen na volledige resectie; bij hogere gradaties en/of subtotale resectie is het risico op recidive hoger. Het verloop hangt sterk af van locatie, omvang en realisatie van volledige verwijdering.